کابل نور سرد

نورهای الکتریکی که با نخستین لامپ ساخته ادیسون پا به روزمرگی‌های بشر گذاشتند، روز به روز پیشرفته‌تر شدند و در تمامی صنایع با سرعتی باور نکردنی جای خود را باز کردند. در مهندسی پزشکی نیز نیاز به نور برای جراحی‌های داخلی، مهندسان پزشکی را به سوی اختراع دستگاهی به‌نام منبع نور سرد سوق داد. دستگاهی که می‌تواند نوری هم دمای با محیط بدن ایجاد کند و انتقال نور به درون بدن بدون گرم شدن آن صورت پذیرد. وظیفه انتقال این نور از دستگاه به درون بدن نیز بر عهده کابل‌های مخصوصی گذاشته شد که به آن کورد نور سرد یا فیبر نور سرد گفته می‌شود و موضوع این مطلب نیز درباره این کابل‌هاست.

دستگاه مبنع نور سرد

برخی از روش‌های تشخیص و جراحی‌های داخلی مانند لاپاراسکوپی و آندوسکوپی، نیاز به نوری دارند که هم‌تراز با دوربین (کمرا هد) وارد بدن بیمار شده و امکان دیدن تصاویر را به پزشکان بدهد. این نور نباید دمایی بیش از دمای بدن داشته باشد، در غیر این صورت ممکن است به اعضای داخلی انسان، آسیب وارد کند. نخستین‌بار در سال 1867 بود که دندان پزشک لهستانی به نام بروک (Bruke) از یک رشته پلاتینی در هم تنیده که توسط جریان الکتریکی به منبع نور تبدیل شده‌اند برای نور دادن به محل جراحی استفاده کرد. اما این دستگاه عملاً برای جراحی‌های داخلی بدن هیچ کاربردی نداشت و پزشکان دیگر در فکر ارتقای آن بودند.

ارتقای مکرر این دستگاه تا سال 1954 با استفاده از لامپ‌های تنگستن موجود اتفاق می‌افتاد که از این نمونه‌ها برای آندوسکوپی استفاده می‌شد؛ اما تمامی آن‌ها باعث افزایش دمای روده و بروز عوارض جانبی می‌شدند. در همین سال بود که چراغ‌های ال‌ای دی و فیبرهای نوری انتقال دهنده نور به کمک یکدیگر سبب انقلابی در حوزه منابع نور جراحی شدند و دستگاه منبع نور سرد به شمایل کنونی پا به عرصه پزشکی نهاد. منبع نور سرد دستگاهی است که می‌تواند با تولید نور بدون افزایش دما و انتقال آن به کمک کورد نور سرد به درون بدن بیمار، امکان روشن کردن مسیر جراحی‌های داخلی بدون آسیب به اعضای داخلی بیمار را فراهم کند. این دستگاه‌ها امروزه قادرند تا نوری با حداکثر توان 100 وات را تولید کرده و نوری با کمترین انحراف رنگ و قابل تنظیم را به پزشکان عرضه کند. همانطور که در مقدمه گفته شد، موضوع اصلی این مطلب نه درباره دستگاه منبع نور سرد، بلکه درباره انواع کورد نور سرد است. کابلی که مسئولیت انتقال نور تولید شده به درون بدن بیمار را دارد. بنابراین در ادامه به معرفی این کابل خواهیم پرداخت.

 

کورد نور سرد چیست؟

کورد نور سرد، یک کابل مخصوص برای انتقال نور از منبع نور سرد به بدن بیماران است که از رشته الیاف شیشه‌ای منعطفی به نام فیبرهای نوری ساخته می‌شود. این رشته فیبرها توانایی انتقال نور و خمش آن را با کمترین میزان هدر رفت دارند که باعث می‌شود نور و گرمای حاصل از دستگاه منبع سرد، طی مسافتی پر پیچ و خم به بدن بیمار منتقل شده و مسیر دوربین راس دستگاه را روشن نماید. پزشکان به کمک همین نور و دوربین است که می‌توانند به تصاویر درونی بدن بیمار دسترسی داشته و میکروجراحی یا تشخیص خود را به درستی انجام دهند.

رشته فیبرهای به هم پیوسته کورد نور سرد بسته به نیاز و کاربری ممکن است بین 10 الی 25 میلیمتر قطر داشته باشند و با وجود قدرت بالایی که در انتقال ذرات نور دارند، بسیار هم شکننده هستند. بسیاری از فیبرهای نور سرد در صورت عدم نگهداشت صحیح پس از مدتی ممکن است از درون کابل دچار شکست فیبرها شده و باعث اختلال در تصاویر شوند. هر فیبر شکسته سبب ایجاد یک نقطه تاریک بسیار کوچک در تصویر نهایی خواهد بود و اگر تعداد فیبرهای آسیب دیده بالا باشد، آن‌گاه کابل رابط دستگاه نیاز به تعمیر یا تعویض خواهد داشت.

• انواع کورد نور سرد

فیبرهای نوری تنوع بسیار گسترده‌ای دارند و انواع متفاوت و با کاربری‌های متفاوتی تولید می‌شوند؛ اما کورد نور سرد که مخصوص دستگاه‌های منبع نور سرد بوده و در جراحی‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند، عموماً از دو نوع زیر هستند:

• کابل‌های فیبر نوری:

کابل‌های فیبر نور سرد که رایج‌ترین انواع این کابل‌ها نیز هستند، همان کابل‌هایی هستند که در بالا آن‌ها را توصیف کردیم. این کابل‌ها از رشته‌ الیاف شیشه‌ای منعطف و مخصوصی ساخته می‌شوند که به شکلی دقیق به یکدیگر پیوسته‌اند و یک لایه عایق حرارتی نیز دور آن‌ها را احاطه کرده است. وظیفه این الیاف انتقال صحیح نور از منبع به مقصد نهایی است و به دلیل کارایی بالا و تعمیر آسان، بسیار هم مورد استفاده قرار می‌گیرند.

• کابل‌های ژله‌ای:

کابل‌های ژله‌ای در واقع از تکنولوژی کریستال مایع که لایه‌ای عایق دور تا دور آن را احاطه کرده ساخته می‌شوند و درون عایق مملو از ماده‌ای نرم، ژلاتینی و مخصوص است که در فناوری تلویزیون‌های پیشرفته نیز از آن استفاده می‌شود. کریستال مایع نسبت به فیبرهای نوری 30% نور بیشتری را منتقل می‌کنند، اما به همان نسبت، گرمای تولید شده را نیز بهتر هدایت می‌کنند. همچنین این کابل‌ها در ابتدا و انتهای خود از شکل خاصی از سنگ کوارتز اندود می‌شوند تا هدایت به درستی و با بهترین کیفیت منتقل شود. دو مشکل عمده این کابل‌ها جابجایی کوارتز و انتقال حرارت بیشتر، در کنار تعمیرپذیری دشوار آن، سبب شده که نسبت به فیبرهای نوری از طرفداران کمتری برخوردار باشد.

برای آن که کورد (فیبر) نور سرد عمر مفید بیشتری داشته باشد، باید نکات مهمی را برای نگهداشت آن رعایت کرد. به‌عنوان مثال از پیچ دادن فیبر نوری باید به شدت خودداری نمود؛ بعد از هر استفاده باید کابل را از دستگاه جدا کرده و پیش از سرد شدن، آن را ضدعفونی و (در یک جهت همیشگی) خم کرد. این کابل به هیچ وجه نباید در معرض ضربه یا فشار قرار بگیرد و همچنین از قرار دادن آن در نزدیکی بدن بیمار نیز باید به شدت خودداری نمود.

 

 

جمع بندی:

کورد نور سرد، کابلی متشکل از رشته‌های فیبر نوری است که توانایی انتقال ذرات نور از دستگاه منبع نور سرد به بدن بیمار را داشته و در جراحی‌ها و آندوسکوپی‌ها و لاپاراسکوپی‌ها و... از آن استفاده می‌شود. این کابل حساس باید به دقت نگهداری شود؛ وگرنه احتمال آسیب به کابل و شکستن رشته‌های داخلی آن بالا خواهد رفت. هر رشته دارای شکستگی در مسیر کابل، به شکل یک نقطه سیاه در تصویر نهایی اختلال ایجاد می‌کند و افزایش این شکستگی‌ها ممکن است که باعث شود کابل نیاز به تعمیر یا تعویض پیدا کند.

جهت تهیه کابل نور سرد یا کورد نور سرد و همچنین دستگاه منبع نور سرد  و سایر دستگاه های اندوویژن ( آندوسکوپی) میتوانید به شرکت درمان گستر آپادانا و وب سایت درمانمد(darmanmed.com) مراجعه نمایید.